११ चैत्र २०७९, शनिबार

Mar 25, 2023

नेपालको संविधान २०७२ को धारा ४१ मा ज्येष्ठ नागरिकलाई राज्यले विशेष संरक्षण तथा सामाजिक सुरक्षाको हक हुने छ भनी लेखिएको पाइन्छ । ज्येष्ठ नागरिक स्वास्थ्योपचार सेवा कार्यक्रम कार्यान्वयन निर्देशिका २०६१ अनुसार ६५ वर्षमाथिका ब्यक्तिलाई नेपालमा ज्येष्ठ नागरिक भनिन्छ ।

Advertisement

प्रत्येक वर्ष अक्टोबर १ तारेखलाई ज्येष्ठ नागरिक दिवसका रुपमा मनाउने चलन छ । सन् १९९१ देखि यो दिवस निरन्तर विविध कार्यक्रमका बीच मनाउने परम्परागत चलन कायमै छ । जनगणना २०६८ का अनुसार नेपालमा ६५ देखि सय वर्ष भित्रका नेपाली नागरिकको संख्या १३ लाख ९७ हजार ५ सय ५३ रहेको भेटिन्छ । अर्थात् राज्यमा ८ दशमलव १ प्रतिशत् ज्येष्ठ नागरिक छन् ।

ज्येष्ठ नागरिकलाई विभिन्न उपमा दिइन्छन् । उनीहरु देशका जिउँदा इतिहास हुन् । राज्यका गहँना हुन्, हाम्रा असल अभिभावक हुन् । आस्थाका केन्द्र हुन् । सिकाइका प्रतिविम्व हुन् । उल्लेखित उपमा अनुसार ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई स्वास्थ्य सेवा, सुरक्षा, खानपान तथा स्नेह प्रदान भएका होलान् कि नाइँ ? नेपाल सरकारले स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई ज्येष्ठ नागरिकहरुका घरदैलामा पुगेर स्वास्थ्य सेवा दिने भनेकै छ । उनीहरुलाई घरदैलामा पुगेर आधारभूत स्वास्थ्य सेवा दिनु, स्वास्थ्य संस्था र स्वाथ्यकर्मीहरुको नैतिक दायित्व हुन आउँछ ।

उमेर ढल्दै जाँदा शरीरका अंगहरुले काम कम गर्दै जान्छन् । उमेर अनुसारका पोषिला खाना, सेवा, सुविधा बढी चाहिन थाल्छन् । त्यतिबेला भौतिकमात्र होइन मानसिक तथा मनोवैज्ञानिक साथ र सहयोगको खाँचो पर्छ । माया, ममता, स्नेहको जरुरत पर्छ । उमेर पुगेपछि हिँडडुल गर्न सहारा चाहिन्छ । खान, बस्न र सुत्न पनि सहयोगको खाँचो पर्न सक्छ । त्योभन्दा पनि उनीहरुका कुरा सुन्ने मानिस चाहिन्छ । उनीहरुले अह्राउँदा सुन्ने ब्यक्ति नजिकै हुनुपर्छ । छिनछिनमा खान मन लाग्छ, चिसोतातो बस्तुको खाँचो पर्छ त्यतिबेला झिझो मान्नु हुँदैन ।

तर अहिले ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई वृद्धाश्रम पुराइएको छ । ज्येष्ठ नागरिक केन्द्रमा लगेर छाडिएका छन् । छोराछोरी घरमै भएर पनि उनीहरुका गुनासामा बतास लगाइएका छन् । आफूले खानेबेला बाहेक अरुबेला सोधनीपुछनी भएका छैनन् कतिपयका । बिरामीहुँदा स्वास्थ्यकेन्द्र लगिएका छैनन् । सधैं स्वास्थ्यकर्मीहरु पनि नपुग्न सक्छन् । वृद्धाका विरह सुन्नेहरु परदेशिएका छन् । उनीहरुलाई कुर्ने मानिसहरुको अभाव हुँदै गएका छन् । गाउँघर छाडेर शहर जानेहरुले ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई उतै प्यारो भो शहर आउन मानेनन् भनेर ढाँटिरहेका छन् होला । उमेर ढल्केकाहरुले (ज्येष्ठ नागरिकहरु) पनि घाँस, दाउरा अनि आफ्नो स्याहार आफै गर्नुपरेको यथार्थता नौलो होइन ।

ज्येष्ठ नागरिकका अनेकन समस्याहरु होलान् र छन् पनि । तिनका समाधान राज्यले मात्र गरेर सम्भव होला, नहोला तर पनि घरपरिवारले बेसी ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ । ज्येष्ठ नागरिक दिवसमा मात्र होइन अन्य समयमा समेत उनीहरुका समस्याहरु सुनिदिने, गुनासालाई सम्बोधन गरिदिने हो भने पनि ज्येष्ठ नागरिकहरुका दीर्घायूपना बढ्न सक्छ ।

२०५१ सालको मनमोहन सरकारले ज्येष्ठ नागरिक (उतिबेला ७५ वर्षदेखि)लाई सय रुपैयाँ सुरक्षा भत्ता दिन थालेको थियो । यो भत्ताको रकम अहिले चार हजार पुगेको छ । गत आर्थिक वर्षदेखि शेरबहादुर देउवा सरकारले ६८ वर्ष उमेरकालाई भत्ता दिन थालेको छ ।

ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई उक्त भत्ता लाख भएको छ । कतिपयले आफ्नो जीवन सहजै गुजारेका छन् । कतिपयले छोरीज्वाइँलाई टीकाटालो गर्न भ्याएका छन् । कतिपयले आफ्ना नातीनतिनाहरुलाई खाजा खर्च दिन पुराएका छन् । कतिपयले उक्त भत्तालाई तीर्थव्रत गर्ने स्रोत बनाएका छन् । कतिपयका लागि ओखतीपानी गर्ने माध्यम बनेको छ । जे होस्, हामी स्वास्थ्यकर्मीहरुले राज्यका गहँना, इतिहास, प्रतिविम्व भनेका ज्येष्ठ नागरिकहरुलाई सक्दो रुपमा सहयोग गर्न उनकै घरदैलामा पुगेर स्वास्थ्य परीक्षण गरेका छौं । आफ्नो स्वास्थ्य संस्थामा उपलब्ध र विरामीको आवश्यकताका आधारमा ओखतीपानी गरेका छौं । उनीहरुका स्वास्थ्य समस्यालाई सम्बन्धित निकायसम्म पुराउन सहजीकरण गरेका छौं । उनीहरुलाई स्नेहभावले स्वास्थ्य सेवा दिन पाएकोमा गर्वानुभूति हुन्छ ।

त्यसो गरिरहँदा हामीले आफ्नो जिम्मेवारी अतुलनीय ठान्छौं । कर्तव्यबोध अनुभव गछौैं । देश र ज्येष्ठ नागरिकप्रतिको भक्तिभाव अनुभूत गर्दछौं । उनीहरुका गतिला सिकाई र अनुभवहरुलाई राज्य निर्माणका लागि अमूल्य सम्पत्ति हुन सक्छ भन्ने महसुस् गर्दछौं । ज्येष्ठ नागरिक बोझ होइनन् बरु उनीहरु हाम्रा मार्गदर्शक हुन् । उनीहरुको सम्मानले हाम्रो गौरव बढाउने छ ।

प्रतिकृया दिनुहोस्

Flash News

एमाले अध्यक्ष ओलीले गरे लुम्बिनी भ्रमण २२ औं तिलोत्तमा गोल्डकपको उपाधि मनाङ मस्याङदीले जित्यो कांग्रेसलाई मजबुत बनाउन लागिपरेको छु : महामन्त्री थापा युवा र खेलाडीलाई सबैभन्दा बढी महत्व दिएको छु : प्रधानमन्त्री मुलुकको आर्थिक अवस्था आधा शताब्दी यताकै कमजोर स्थितीमा : पूर्व अर्थमन्त्री पौडेल आर्थिक मन्दीका कारण सुनसान बाँके बजार लागुऔषध बोकेर बुटवलदेखि पाल्पातर्फ जाँदै गरेका दुई युवा पक्राउ तिनाउमा नि:शुल्क स्वास्थ्य शिविर (फोटोफिचर) एक आपसमा ट्रक ठोक्किदा तीनको मृत्यु कोशी प्रदेश नामाकरण विवाद चैत ५ को घटनाबारे छानविन गर्न समिति गठन गर्ने मिथिलामा वासन्ती छठ पर्व सुरु नदी किनारका अनधिकृत संरचना हटाउन काठमाडौं महानगरको ७ दिने अल्टिमेटम एनआईसी एशिया बैंकको कार्ड सेवा दुई दिनसम्म बन्द हुने उत्तर कोरियाद्वारा पानीभित्र आणविक आक्रमण गर्ने ड्रोन परीक्षण फिफा बरियतामा सुधारः महिला फुटबल तीन अंक उक्लिदै सयौं स्थानमा प्रहरी महानिरिक्षक सिंहसहित एकैपटक नौं उच्च प्रहरी अधिकारीको अवकासमा स्मार्ट कृषि कार्यक्रम : अनुदानका नाममा कृषकलाई ऋणको भारी ! गुल्मीको बिश्व हिन्दु महासंघ अध्यक्षमा पुनः भुसाल भैरहवामा पहिलो पटक ईण्डो-नेपाल बक्सिङ्ग, तीन नेपाली बक्सर भिड्दै व्यवसायीको सफलताले मात्र सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल बनाउन सहयोग पुग्छ: मुख्यमन्त्री अधिकारी