‘ट्रम्प समस्यामा छन्, तर मैदानबाट बाहिरिएका छैनन्’

काठमाडौँ । अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चार वर्षसम्म अमेरिकी राजनीतिमा प्रभुत्व जमाए। कोही पनि उनको अगाडि उभिन सकेनन् र उनी हेडलाइनमा रहे। तर अमेरिकी प्रतिनिधि सभाबाट बुधबार उनको महाभियोग लगत्तै ह्वाइट हाउसमा सन्नाटा छाएको वाशिंगटनका पत्रकारहरू बताउँछन् ।

ट्विटर उनको मनपर्ने सोशल मिडिया प्लेटफर्म हो, जसमार्फत् राष्ट्रपतिले आफ्ना करोडौं समर्थकहरूसँग सम्पर्कमा राखेका थिए। तर, उनलाई यो मञ्चबाट हटाइएको छ। फेसबुक, यूट्यूब र इन्स्टाग्राम जस्ता प्लेटफर्महरूले पनि उनको खाताहरू निलम्बित गरेका छन्। उनका घनिष्ठ मित्रहरूले उनलाई छोडेका छन्। राष्ट्रपति पदको शीर्षमा पुग्दा समेत उसले अत्यन्त एक्लो महसुस गरेको हुनुपर्छ। उसको विरासत नष्ट भएको देखिन्छ।

अब उनको राजनीतिक भविष्य अन्त्य भएको हो त ? उनले अति विश्वास गरेको रिपब्लिकन पार्टीले पनि उनको साथ छाड्न लागेको हो त ? उनी पार्टीका लागि घाँडो बनेका हुन् त ? सबैभन्दा ठूलो सवाल हो- रिपब्लिकन पार्टी यो संकटबाट चाँडै मुक्त होला वा ट्रम्प आगामी चुनावमा पनि पार्टीका तर्फबाट राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बन्न पाउलान् त ?

राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प जनवरी २० मा एक साधारण अमेरिकी नागरिक बन्नेछन्। यदि उसलाई अमेरिकी सिनेटले हिंसा भड्काउने अभियोगमा दोषी ठहर्यो र उनीविरूद्ध दुई तिहाई मत प्राप्त भयो भने ऊनी न २०२४ को चुनाव लड्न सक्छन् न कुनै सरकारी पद पाउन सक्छ। पूर्व राष्ट्रपतिलाई दिइने विशेषाधिकारबाट पनि उनी वञ्चित हुनेछन्। अमेरिकामा, जनमत यी प्रश्नहरूमा विभाजित छ।

शिकागो विश्वविद्यालयका राजनीति विज्ञानका प्राध्यापक र विश्वव्यापी लोकतन्त्रको गिर्दो विश्वसनीयताका नजिकका प्रहरी चौकीदार टोम जिन्सबर्ग भन्छन्, 'सिनेटमा भएको मुद्दाको परिणाम जेसुकै भए पनि उसको राजनीतिक जीवन जिउनेछ।' टम जिनसबर्गले भने, 'उनले ५ बर्ष अघि रिपब्लिकन पार्टीको नेतृत्व सम्हाले। रिपब्लिकन पार्टी उनको पार्टी बन्यो। उनलाई पार्टीबाट हटाउन सजिलो हुनेछैन।'

'उनी (राष्ट्रपति ट्रम्प) उनका समर्थकहरूका लागि मसीहा हुन्। सिनेटले उनलाई दोषी पाएको छ र उनलाई चुनाव लड्न प्रतिबन्ध लगाइएको छ भने पनि उसले पार्टीमा आफ्नो प्रभाव र शक्ति कायम राख्नेछ। ती पर्दाहरू किंग मेकरको भूमिका निरन्तर निरन्तर खेल्नेछ, यूपीएमा सोनिया गान्धीले खेल्ने भूमिका ट्रम्पले पनि गर्न सक्दछन्।' उनी थप्छन् । राजनीतिक विश्लेषक बी जे रुदेल भन्छन्, 'ट्रम्पको राजनीतिक जिवन समाप्तको हल्लालाई अति नै बढाइचढाइ गरिएको छ ।'

ट्रम्पका समर्थकहरूले जनवरी ६ मा अमेरिकी संसदमा हमला गरेपछि रिपब्लिकन पार्टीका केही नेताहरू उनको विरुद्दमा उभिएका छन्। आफ्नै पार्टीका १० सांसदले उनको विपक्षमा मतदान गरेका छन्। तर, बीजे रुदेल भन्छन्, 'ट्रम्पको राजनीतिक जिवन समाप्तको लेख लेख्नु मूर्खता हो।' उनी भन्छन्, ‘उदाहरणका लागि पछिल्लो वर्ष पत्रकार बब उडबर्डले कोरोना महामारी ट्रम्पका लागि निकै घातक साबित हुने दाबी गरेका थिए। तर सेप्टेम्बरपछि उनको लोकप्रियता ९२ प्रतिशतबाट बढेर ९४ प्रतिशत पुग्यो।’

तर, मुम्बईमा स्थित विदेश नीति थिंक ट्याङ्क गेटवे हाउससँग सम्बन्धित पूर्व भारतीय कूटनीतिज्ञ राजीव भाटिया भन्छन्, 'राष्ट्रपति ट्रम्प र उनको पार्टीको बारेमा हाल अनिश्चितता छ। ट्रम्पको भविष्य पार्टीले लिने कुरामा निर्भर हुन्छ।' उनी भन्छन्, 'तिनीहरूको भविष्य रिपब्लिकन पार्टीका जनताले के चाहन्छ भन्नेमा निर्भर गर्दछ। यो अहिलेसम्म स्पष्ट छैन। एकातिर भनिएको छ कि पार्टीले एकता निर्माण गर्नेछ र ट्रम्पसँग र सिनेटको बिरूद्ध जडित रहनेछ। ट्रायलमा चाहिएको दुई तिहाई बहुमत उपलब्ध हुने छैन। अर्कोतर्फ रिपब्लिकन पार्टीमा दुईवटा कुराको बारेमा कुरा भइरहेको छ। एउटा बासस्थान ट्रम्पसँग हुनेछ र अर्को उनीहरूसँग हुनेछैन। अब के हुन्छ ?

अमेरिकाको माथिल्लो सदन सिनेटमा सय सदस्य हुन्छन्, जसमध्ये ५१ जना डेमोक्रेटिक पार्टीका छन् भने ५९ सदस्य रिपब्लिकन पार्टीका। सिनेटमा हुने मतदानमा रिपब्लिकनका १७ सदस्यले मात्रै ट्रम्पविरुद्ध मत दिए भने दुईतिहाइ बहुमत पुग्छ। ट्रम्पविरुद्धको महाभियोग प्रक्रिया यही जनवरी २० पछि सुरु हुनेछ, जतिबेला उनी पदमुक्त भइसक्नेछन्। राजीव भाटियाका अनुसार दुई घटना घटेका छन् जुन ट्रम्प र रिपब्लिकन पार्टी दुबैका लागि नकारात्मक साबित भएका छन्।

उनी भन्छन्, ‘एकातिर ट्रम्पले चुनावको वैधतामा प्रश्न उठाउँदै अदालतमा हालेका मुद्दा एकपछि अर्को खारेज भइरहे। निर्वाचन अधिकारीले पनि उनको आरोप झुटा साबित गरिरहे। अर्कातिर हालै जनवरी ६ तारिख संसद् भवनमा भएको हिंसात्मक घटनाले उनको पार्टी र उनी दुवैलाई ठूलो धक्का लागेको छ। यसअघिसम्म चुनावको नतिजा नमान्ने आवाज उठाइरहेका उनकै पार्टीको सांसद धेरै थिए भने अहिले तिनको संख्या निकै घटेको छ। यी दुई घटनाले रिपब्लिकन पार्टी र ट्रम्प दुवैलाई ठूलो धक्का लागेको छ। ट्रम्पका लागि योभन्दा ठूलो बेइज्जती अरू के हुन सक्छ कि पदबाट बारिहने अन्तिम समयमा दोस्रोपटक महाभियोग लाग्यो।’

राजनीतिक विश्लेषकका अनुसार अहिले राष्ट्रपति ट्रम्पको अवस्था एउटा मुक्केबाजको जस्तो छ, जसको कदम डगमगाइरहेको छ र एक जोडदार मुक्का लाग्नेबित्तिकै नकआउट हुन सक्छन्। तर कतिपय मुक्केबाज यस्तै अप्ठेरो अवस्थामा पुगेर पनि जित्न सफल हुन्छन्। सिनेटले उनीवरुद्ध आगामी चुनावमा भाग लिन नपाउने गरी प्रतिबन्ध लगाएन भने पार्टीभित्र उनको असर कम हुने निश्चित छ। स्मरणीय छ, जनवरी ६ तारिखअघिसम्म पार्टीमा उनको लोकप्रियता ८७ प्रतिशत थियो। साथै उनका समर्थक करोडौं छन्, जसले उनको साथ छाड्नेवाला छैन। यो पनि बिर्सन हुँदैन कि नोभेम्बरमा सम्पन्न राष्ट्रपति चुनावमा हारे पनि उनलाई साढे ७ करोड मत प्राप्त भएको थियो।

राजनीतिक विश्लेषक बीजे रुदेल उनका समर्थक उनका सच्चा भक्त रहेको बताउँछन्, जसले उनको साथ पछिसम्म छाड्नेवाला छैनन्। तर, अन्य केही विज्ञका अनुसार ट्रम्प त्यति धेरै शक्तिशाली छैनन्, जति चर्चा गर्ने गरिन्छ। उनीहरु भन्छन्, 'ट्रम्पले हालैको राष्ट्रपति चुनाव हारे भने उनकै कार्यकालमा दुवै सदनमा उनको पार्टी रिपब्लिकनले बहुमत पनि गुमायो।' त्यसैले अब धेरै वरिष्ठ पत्रकार र विश्लेषकहरूले पार्टीलाई ट्रम्पबाट टाढा रहन सल्लाह दिइरहेका छन्।राजनीतिक विश्लेषक किथ नौगटनले 'द हिल' नामक पत्रिकामा लेख लेखेका छन्, 'रिपब्लिकन पार्टीले ट्रम्पलाई तोडेर नयाँ रिपब्लिकन मतदाताको ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्दछ।'

उनी लेख्छन्,'ट्रम्पले अब चुनाव जित्ने छैनन् (२०२४ को चुनाव)। जनवरी ६ को घटना उनको राजनीतिक जीवनको लागि ज्यादै घातक साबित भएको छ। पार्टीले उनीबिना अगाडि बढ्ने प्रयास गर्नुपर्दछ।' तर यस समयमा ट्रम्पलाई पूर्ण रूपमा खारेज गर्न कोही पनि तयार छैनन्। २०२४ को चुनावमा रिपब्लिकन पार्टीको उम्मेदवार नहुने सम्भावनालाई कसैले पनि अस्वीकार गर्न तयार छैन। पार्टीका अन्य सम्भावित उम्मेदवारहरू, जस्तै निक्की हेले, टेड क्रूज, र जोश हव्ले कम मतदाता आधार भएका नेता हुन् र पार्टीभित्र ट्रम्पको भन्दा कम लोकप्रियता छ ।

यस समयमा, ट्रम्पसँग उनका समर्थकहरूको ठूलो आधार हुन सबभन्दा ठूलो राजनीतिक पूंजी छ। पहिले उनले यी समर्थकहरूसँग ट्वीटर वा अन्य सोशल मिडिया प्लेटफर्महरू मार्फत कुरा गर्थे। अब आउने हप्ता र महिनाहरूमा, यो स्पष्ट हुनेछ कि कुन मार्फत् उनीहरू ती समर्थकहरूसँग कुरा गर्छन्। ट्रम्पले ट्विटर जस्ता नयाँ प्लेटफर्म सिर्जना गर्नेछन् र आफ्नै टिभी च्यानल सुरू गर्ने सम्भावना रहेको छ । सम्रगमा राजनीतिक विश्लेषकका अनुसार ट्रम्प निश्चित रूपमा समस्यामा छन् तर उनी मैदानबाट बाहिरिएका भने छैनन् ।-बीबीसीबाट